saswaulTa mier Semkuli deda febronia (meres monastris winamZRvris portreti, VIII-IX ss., giorgi merCulis “Sromai da moRuawebai...wmidisa...grigolisi (xanZTelis)” cnobebis mixedviT.

Óêðàøåííàÿ ÷óäåñàìè ìàòü Ôåáðîíèÿ (ïîðòðåò íàñòîÿòåëüíèöû ìîíàñòûðÿ â Ìåðý, VIII-IX ââ., ïî äàííûì Òðóäà è ïîäâèæíè÷åñòâà...ñâÿòîãî...Ãðèãîëà Õàíäçòèéñêîãî Ãèîðãè Ìåð÷óëý).

Decorated with miracles mother Phebronia (a portrait of abbess of nunnery in Mere, VIII-IX cent., according to data of Guiorgui Merchule`s “Effort and asceticism...of Saint Grigol of Khandzta”)


saswaulTa mier Semkuli deda febronia

magram sulmnaTsa saqarTvelosas
RvTismSobloba dRes erTi sizmari
enaxa, qveynad Camosuliyvnen
nino, qeTevan da TviT Tamari.
Tamars Tavs edga Zlevis gvirgvini,
da qeTevansa wmida mowmobis,
ninos xelT epyra jvari vazisa,
niSani didi qristianobis.
zecad aepyraT samTaves Tvalni.
saqarTvelosken aSverdnen xelsa,
da SeerTebiT, xmaSewyobilad
hgalobdnen tkbilsa sagalobelsa:
“dedao RvTisav! Seni xvedria
es saqarTvelo didWirnaxuli,
Seundev codva!..nu aaReb xels,
lmobierebiT ibrune guli!..
miec kurTxeva zeciT, maRalo,
da gardmosaxe Zlierad jvari,
rom aRadgino qarTvelTa eri,
dRes dacemuli da cocxalmkvdari!”


es umSvenieresi xateba, qarTveli kacis mier odesme xilulTagani, sxva SesaniSnavi sasuliero-samxatvro Tvisebebis garda, erTi sayuradRebo niSniT xasiaTdeba. is sameba, romelic saqarTvelos erTobliv mfarvel angelozad gvevlineba, ara marto saTnoebaTa Tavyrilobas ganasaxierebs, aramed maT sisrulesac imdenad, rom araviTari Sevseba, aRaravis damateba araa saWiro. marTlac, nino, Tamari da qeTevani mosilni arian ara marto RvTaebrivi sawyisiT, anu “didi qristianobiT”, ZleviT da TavganwirviT, aramed, akakisave ganmartebiT, sarwmunoebis, sibrZnisa da moTminebis simbolod warmogvidgebian, xolo amis miRma uTvalavi sxva garegnuli da Sinagani mSveneba ilandeba.

da mainc deda-saqarTvelos am sami angelozis garda dideba ufals! _ kidevac gaaCnia sxva Svilebi, imdenad gamorCeuli, rom Zalauneburad badeben survils, isinic am Cinebul krebuls SeuerTo. imitom ki ara, rom am srulyofil krebuls raime akldes, aramed imitom rom es Svilebi arian aseTi araCveulebrivi. ase Tavis droze “istoriani da azmani SaravandedTani”-s avtori, Tamar mefis elvarebiT mojadoebuli, RvTaebrivi samebis gverdiTac ki aTavsebda mas1.

upirveles yovlisa, aseT survils wminda mowame dedofali SuSaniki iwvevs. is iseTi ganzomilebis _ ubralo pirovneba ki ara _ movlenaa, rom umisod, ifiqreb, saqarTvelo saqarTvelo ar iqneboda. SuSaniki ara marto TviTonaa qarTvelebis erT-erTi udidesi gmiri da wmindani. man STaagona Tavisi sulieri moZRvari da wamebaTa mowme iakob curtaveli uZvelesi qarTuli martvilobis, qarTuli da msoflio literaturis Sedevris Seqmnaze. es patara Tvalmargaliti, Cveni azriT, jerac araa saTanadod Sefasebuli mTeli Tavisi srulyofilebiT, siRrmiT da maradiuli siaxliT. qarTul enaze ukve sxva araferi rom ar daweriliyo, “SuSanikis wameba” sakmarisi iqneboda qarTvelTa Tavmosawonad qristiani da kulturuli erebis winaSe. garda amisa, martvilobam SuSanikis pirovnebis da iakobis geniis wyalobiT gadatrialeba moaxdina qarTvelTa TviTSegnebaSi da qalisadmi axali damokidebuleba daamkvidra, rac mas Semdeg am TviTSegnebis erT-erT originalur mxared da mSvenebad iqca2.

Tumca wminda da RvawlismZle dedofals sruliadac ar uWirs Cveni an romelime sxva piris gamosarCleba. is da misi Rvawlisadmi miZRvnili martviloba isedac, RvTis wyalobiT, aTas xuTas welze metia ganuSoreblad anaTeben saqarTvelos ciskideze Tavisi ormagi _ aRmafrTovanebeli cocxali arsebisa da STagonebuli xelovnis mier gamoyvanili literaturuli gmiris _ brwyinvalebiT.

amave dros, aris kidev erTi, udides qarTvel dedaTa _ ninos, SuSanikis, Tamarisa da qeTevanis Tanatoli moRvawe qali, romlis saxeli da saqme, SeiZleba iTqvas, dakargulia CvenTvis, arsebobs da ar arsebobs. Tumca isic, wminda SuSanikis msgavsad, sasuliero literaturis gamoCenili nimuSis erT-erTi mTavari gmiri gaxlavT da saqarTvelos istoriaSi wmindanTa udidesi dasis TvalsaCino wevri. magram RvTis gangebiT ara marto es didebuli pirovneba, aramed mTeli dasi, romelsac is ekuTvnoda, Tavis sulier mamasTan da beladTan erTad, mravali saukuniT amoRebul iqna erovnuli cnobierebidan. giorgi merCule sul asiode wlis Semdeg, roca dasrulda grigol xanZTelis da mis mimdevarTa miwieri gza, ukve sevdianad aRniSnavda: “aramed aw saswaulni maTni JamTa simravlisagan miecnes siRrmesa daviwyebisasa, yovlad-saxsenebelTa maT gansakvirvebelTa netarTa kacTa saqmeni keTilni da cxorebai ubiwo, romelnica igi brwyinvides, viTarca mTiebni zecisa samyarosa, xilulsa amas da ganqarvebadsa mzesa queSe”.

giorgi merCulem aRadgina maTi da saqmeTa maTTa xsovna, magram ramdenime xnis Semdeg daviwyebis morevma isev STanTqa isini, exla ukve giorgi merCulesTan erTad. mxolod meoce saukunis dasawyisSi aRmoCenili erTad-erTi xelnaweris wyalobiT maTi saxelebi da saqmeni xelmisawvdomi Seiqna STamomavalTaTvis. magram jerac Sorsaa grigol xanZTelis, mis TanamosagreTa, da maT Soris, deda febronias pirovnuli sidiadis, Rvawlisa da mniSvnelobis dafasebamde. miT umetes Sorsaa aseTi dafaseba saqarTvelos sazRvrebs gareT, magram erTi ucxoeli mkvlevari mainc miiCnevda, rom grigol xanZTelis epoqaSi samxreT saqarTveloSi qristianuli samyaros erT-erTi sasuliero centri mdebareobda3. grigol xanZTeli metad iSviaT regiliur tips warmoadgens kaTolike eklesiis istoriaSi, xolo saqarTveloSi is unikalur movlenad darCa, iseve ganumeorebelad, rogorc misi drois istoriuli pirobebi. ganyofil saqarTvelos is moevlina, giorgi mciris gamoTqmiT giorgi aTonelis mimarT, rogorc “ziari mama”, “zogadi moZRvari”, romlis madliani Zala izidavda da aTvinierebda aznaursa da uaznos; romlis daxmarebas, rogorc umweo bavSvi, sasoebiT mimarTavda gamocdili moRvawe beri (merCule, XXXII); romlis ferxTiT saboloo gansveneba umaRles pativad miaCnda xelmwifes kuropalat gurgen bagrations (XXVIII); romlis sityvas, viTarca RvTis ganCinebas, moeloda sruliad saqarTvelos episkoposTa kreba (XLII). diad da didebul pirovnebaTa aRlumSi, romelic imdroindel saqarTveloSi sulma wmidam moawyo, xolo asaxa giorgi merCulem, grigol xanZTels ucilobeli pirveloba, upiratesoba da aRmatebuloba ekuTvnis. amitom SeuZlebelia gakvirveba ar aRZras aRmoCenam, rom am moTxrobis erT-erTi personaJi didi grigolis tol-sworad moCans da am STabeWdilebis siswores wignis avtoric, Tavad es personaJic, da, rac mTavaria, TviTon mama grigoli da mis TanamosagreTa krebuli adasturebs.

pirvelive misi gamoCena moTxrobis furclebze avtoris giorgi merCulis mier aseTi sazeimo sityvebiT da toniTaa mocemuli: “xolo sanatreli da saswaulTa mier Semkuli dedai febronia moiwia samcxiT da daemkvidra meres Sina. da Rirsad-cxorebisa da sulierad gangebisa misisa ara iyo sazRvar. da saRmrToiTa siyuaruliTa wmidiTa erT-zraxva da megobar iyvnes friad netarni ese RvTisa kacni, dedai febronia da mamai grigol“ (XI).

sayuradReboa, Tavidanve rogor arian gaTanabrebuli “RvTisa kacni” _ deda febronia da mama grigol, da avtori, mihyveba ra, SesaZloa, unikalur qarTul gamoTqmis wess, msgavsad “gogo-biWisa” da “ded-mamisa”, rogor asaxelebs deda febronias mama grigolis win. sityvis aseTi wyoba, savsebiT SesaZlebelia, qarTuli enis kuTvnileba dasabamidan ar yofila. igi gaCnda, rogorc erT-erTi Sedegi qalisadmi axali damokidebulebis ganviTarebisa. da amdagvarad, SesaZloa, aq saqme gvqondes pirvel aseT gamoTqmasTan, razedac avtors ara marto zogadma tendenciam, aramed uSualod deda febronias xiblmac waubiZga.

ra simaRleze eguleboda es moRvawe qali TviTon zogad moZRvars _ grigol xanZTels, gviCvenebs mimarTva mefe aSot kuropalatis meWurWlisadmi, romelic mama grigolma deda febroniasTan meres monasterSi moaTavsa, raTa moeSala samarcxvino kavSiri aSot kuropalatsa da am qalis Soris: “Svilo Cemo, dRes iqmna cxorebai sulisa Senisai, rameTu sanatrelisa dedisa febroniais winaSe migiyvaneb Sen” (LV). es umaRlesi Sefasebaa yvela SesaZloTagan, roca adamiani Tavis moyvasebs madliani Zalis wyalobiT namdvil RvTis kacad, macxovris gansaxierebad warmoudgeba. msgavsi ram moTxrobis furclebze Tavad grigol xanZTelisa da erTi misi mowafis didi zenonis Sesaxebacaa Tqmuli, rom “cxorebasa missa [zenonisa] da cxorebasa moZRvrisa misisa ver ikadrebda eSmaki dacemad kacTa wmidaTa amaT Sina adgilTa (XII). magram vgonebT, rom wminda grigolis mier deda febronias Sefaseba mainc ufro maRali xarisxisaa.

ra momxiblvelia gamoCenil qarTvel mamaTa _ grigol xanZTelis Tu giorgi merCulis, SoTa rusTavelis Tu akaki wereTlis, ilia WavWavaZis Tu ivane javaxiSvilis _ rainduli mzadyofna cnan qalis sidiade, rogorc ki am sidiades Sexvdebian. da ara ubralod cnan, aramed aRfrTovanebiT miesalmon da qeba miuZRvnan mas!

es ZvelisZveli qarTuli tradicia TiTqmis imdenive xnisaa, rac qristianoba saqarTveloSi. is TiTqos wminda ninos droidan unda dawyebuliyo, magram sinamdvileSi misi damwyebis pativi iakob curtavels ergo4. man pirvelma Seswira dideba “yovlad Zliersa RmerTsa da Zesa missa ufalsa Cuensa iesu qristesa.., romeli yovliTa yovelTa mimarT SemZlebel ars da ganamxnis mamanica da dedanica da TvisTa maT Tvisi igi Zlierebisa Zlevai mihmadlis yovelTa, romelni eZieben mas erTiTa guliTa”. es TavSekavebuli, curtavelis sisadavisTvis damaxasiaTebeli sityvebi namdvil qeba-didebad gardaiqmnebian grigol xanZTelis mimarTvaSi meres monastris micvalebul dedebisadmi.

“qristes-moyuareno, wesTa maT amis soflisaTa moklesa Sina drosa siyrmiTgan TqueniT vidre sikvdiladmde mZle-qmnulno qristesTvis, sityvisaebr mociqulisa: “rameTu mohkuediT da cxorebai Tqueni dafarul ars qristeTurT RmrTisa Tana”.5 raJams gamocxadnes cxorebai igi Cueni, maSin Tquenca gamocxadneT didebiTa saukunoisa mermisaiTa6. Tquen, brZenTagan netarno da uvicTagan ucnaurno, uoxWnosa simdidresa keTilTaebr vaWarTa sawuTroiTa momsyidvelno, xolo aw mZinareno xorciTa da mRviZareno suliTa, mkudrad Seracxilno mkudarTagan da ukunisamde cxovelno qristesgan taZriTa miT sulisaiTa, queyanisa cad Semcvalebelno, qalwulebisa yuavilno, mimsgavsebulno dedasa RmrTisasa, mxiarulno mis winaSe, saukunod didebulsa mas moslvasa Zisa misisasa momlodebelno. Tquen, uZlurebisagan ucvalebelsa Zalsa miwevnulo da Semdgomad sikudilisa yovladve SemZlebelno micemad orsa saxesa misagebelsa qcevaTaebr kacTaisa, viTarca ese aw vixileT Tquenmieri samarTali saSjeli7, romlisaTvisca me, glaxaki grigol, da dedai febronia madlier varT TanaSewevnasa Tquensa. da aw gevedrebiT sawyalobelisa magisTvis dedakacisa, iTxoeT qristesgan bralTa misTa Sendobai da Rirs yueniT Zualni misni ZualTa Tana TquenTa da suli misi sulisa Tquenisa Tana. da ufrois xolo iRuaweT uflisa meored moslvasa, rameTu gaqus madli Sewevnad morwmuneTa da moeliT dausrulebelsa didebasa da gamouTqumelsa sixarulsa, romelsaca miwevnad xarT. aramed meoxebai Tqueni maradis Semwe meyavn Cuen, raiTa Cuenca Rirs viqmnneT sanatrelsa mas cxorebasa mermesa saukunesa, amen” (LVIII).

sainteresoa, msoflio literaturaSi Tu moiZebneba qalTa mTeli dasis msgavsi amaRleba da gandideba? magram es panegiriki amave dros maSin ukve “friad moxucebuli” deda febronias arapirdapir qebasac warmoadgens, radgan igi am dasis Semkrebi, xelmZRvaneli da korife iyo.

amasTan, Semkrebi da sulieri xelmZRvaneli ara marto dedaTa. rogorc mama grigoli deda febronias abarebs gzagadamcdar qals misi sulis cxonebis sruli sasoebiT, aseve deda febronia mama grigols gadascems cxonebis gzis meZiebels da am saqmeSi misdami mindobil Tavis axalgazrda naTesavs, romelic SemdgomSi Tavisi drois erT-erT udides moRvawed Seiqna.

“xolo zenon...waremarTa saRmrTosa mas gzasa da miiwia winaSe dedisa febroniaisa meres, rameTu iyo igi saxlisa misisai. da nebiTa RmrTisaiTa mun iyo mamai grigol, da dedaman febronia Seawynara wmidasa mas, umankoi igi kravi mwyemssa mas keTilsa, romelmanca moiyvana xanZTad, adgilsa mas mwuanvilsa RmrTisa madlisasa daamkvidra da wyalTa zeda gansasuenebelTa sulisa wmidisaTa gamozarda igi” (XII).

giorgi merCule axsenebs kidev erT gamoCenil moRvawes, “romelsa saxeli ewoda dimitrios, rameTu netarsa dedas febronias ganezarda da mamisa grigolisa daemowfa” (XL).

aseTi paralelizmi deda febronias da grigol xanZTelis saqmianobaSi sxvaganac gvxvdeba giorgi merCulis moTxrobis furclebze. magaliTad, mama grigoli mruSobisaTvis amxels xelmwife aSot kuropalats, da, ramdenime xnis Semdeg, ukve deda febronia aseTive mxilebiT mimarTavs imave xelmwifes, romelmac gabeda mereSi misvla grigolis mier wayvanili “siZvis dedakacis” ukan dasabruneblad. es paraleluri adgilebi deda febronias da mama grigolis Tanasworobis da rCeulobis STabeWdilebas kidev ufro aZliereben. maTi erTmaneTSi tol-sworoba da yvela danarCenebze aRmatebuloba gamokveTil da saocar saxes ukeTuri cqirisaTvis episkoposis Rirsebis ayris epizodSi Rebulobs. deda febronia ara marto monawileobs mama grigolTan erTad cqiris gansasjelad mowveul saeklesio krebaSi, rac TavisTavad sakvirvelia, Tuki gaviTvaliswinebT im naklebad saCino adgils, romelic qals mudam sazogadoebasa da eklesiaSi ekava, da pavle mociqulis mkacr mowodebas: “dedani Tquenni ekklesiasa Sina hsdumned; rameTu ara brZanebul-ars maTda sityuad, aramed damorCilebad” 8, aramed mama grigolTanve erTad am krebis mTavar moqmed pirad gvevlineba. “maSin sarwmunoTa maT mRudelT-moZRuarTa gankueTes igi pativisagan misisa. da mamaman grigol da dedaman febronia Semosili sakurTxeveliT STamoiyvanes da winaSe sakurTxevelsa ganZarcues da yovelTa erTobiT ganxades kaTolike eklesiiT, viTarcaRa asoi dampali (LXIX).

deda febronia TviTonac adasturebs Tavis gamorCeul adgils grigolis wreSi. igi gabedulad Tavis Zmad asaxelebs mas, da rogorc ufrosi da9, SegonebiT mimarTavs mas zemore xsenebuli monozvnis gamo, romelic grigolma monozvnobamde Cadenili mruSobisa, ciliswamebis da xelmwifis ojaxis dangrevisaTvis SeaCvena. misi werili mama grigolisadmi udidesi mowiwebiT da aRfrTovanebiTaa gamsWvaluli. igi adidebs grigols, viTarca wmida mRvdels, saRmrTo moZRvars, morwmuneTa simtkices, romlis sityvebic “winaiswarmetyuelebr aResrulebian kacTa Soris”. da swored aseT pirovnebas, mSvidad da mtkiced, rogorc adamiani, romelmac Tavisi sityvis fasi icis, deda febronia kadrulobs rCevis, ufro meti, miTiTebis micemas: “aramed aw Jami ars Sendobisai, yav wyalobai ganwirulisa misTvis dedakacisa, viTarca Suenis siwmidesa Sensa” (LVII).

ori didi moRvawis da-Zmobis suraTs grigolis mSobeli dedis ambavi agvirgvinebs, romelic, gaigo ra didi xnis win dakarguli Svilis Sesaxeb, deda febroniasTan mivida, da masTan mereSi moxda deda-Svilis Sexvedra. swored grigolis dedis winaSe acxadebs deda febronia, Tu rogor uyurebs did moZRvarTan Tavis damokidebulebas: “RvTis-moyvareo dedao, Svilisa Senisa da Zmisa Cemisa grigolis Tana me var aw Svili Seni”. is ki ar iTxovs Tavis aRiarebas dis da Svilis xarisxSi, aramed gadascems Tavis dobas da Svilobas, rogorc saboZvars, romlis RirebulebaSi eWvi ar epareba, rac usaTuod odnav mainc aRmatebulis, upiratesis privilegiaa.

is paraleluri adgilebic, zemore rom vaxseneT, deda febronias garkveuli upiratesobis STabeWdilebas qmnian. is dedakaci, mama grigolma sulis sacxovneblad rom miabara deda febronias, SemdgomSi ikargeba moTxrobis furclebze; xolo zenoni, romelic deda febroniam uboZa Tavis sulier moZRvars da Zmas, moixseneba Semdgom, viTarca “didi zenoni” (LXXV), mama grigolis “WeSmaritad sulieri Svili, msgavsi mamisai, keTili mowafe, nacvali moZRvrisai, netari, saTnoebaTa saunje, monazonebisa wesi wmidai, klarjeTisa udabnoTa zRude, sulTa ukeTurTa maotebeli” (XII). agreTve deda febronias mier gamozrdili dimitriosi moixseneba, viTarca “qriste-Semosili” da “Seracxili pirvelTa Tana mowafeTa” grigol xanZTelisa. “da mraval-gzis, _ ganagrZobs mis daxasiaTebas giorgi merCule, _ ixilva mis zeda sueti naTlisai kacisa mier RmrTisai Rame yovel locvasa mas Rirsebisasa, rameTu suli wmidai ganisuenebda mis zeda maradis” (XLI).

am ori didi moRvawis Soris mowafeTa gacvla-gamocvlas komikuri uTanabrobis erTgvari elferic ki dahkravs, radgan mama grigoli deda febronias ufro gzagadamcdar qalebs sTavazobs gamosasworeblad, xolo deda febronia mama grigols pirvelxarisxovani moRvaweebiT amaragebs.

mama grigoli da deda febronia orive amxelen mruSobisaTvis aSot kuropalats. magram mama grigolma mxileba piradad ki ar moaxdina, aramed Tavisi mosaxele, “didi moxucebuli wmida grigoli” miugzavna. safiqrebelia, xelmwifis ridiT10. da am mxilebis Sedegi is gamodga, rom kuropalatma “aRuTqua codvisa mis gantevebai, da dedakacisa mis wargzavnai, vinaica (saidanac-.) moeyvana igi. da ver daamtkica Tvisi brZanebai (ver Seasrula Tavisi sityva-.), mis gantevebai, da rameTu daemona gulis-Tqumasa”. ese igi mxilebam Tavis mizans ver miaRwia. amisgan gansxvavebiT, deda febroniam piradad amxila masTan monasterSi misuli kuropalati, da misma erTma replikam, daviT winaswarmetyvelisagan nasesxebma, ise SeZra momavali mowame da wmindani, rom “sircxvileul iqmna, marTlmxilebisa misgan kdemuli, da myovar Jam (didi xniT-.) dadumna, viTarca Zleuli,.. gulisa SeWirvebisagan Tqua: “netar mas kacsa, vin arRara cocxal ars”-o...rameTu mamxilebelad aqunda Tvisi gonebai, da nebai rai xorcT-moyvarebisai ganeSora da augi Tvisi gulisxma-yo. xolo suliTa ixarebda, sibrZnemen rai wariota (gandevna-.) sulmoklebai igi mavnebeli? da aqebda wmidaTa mZlavrebasa” (LV).

deda febronias aRzeveba ar akninebs mama grigolis an misi wris didi mamebis madlmosilobas. iseve, rogorc Tamar mefis yovladwmida samebis naTelSi yofna Crdils ar ayenebs daviT aRmaSeneblis an saqarTvelos sxva didi xelmwifis “Saravandedobas”, an Tamarisave gamoCenili Tanamedroveebis SemarTebas. iseve, rogorc qeTevan dedoflis didi mowameoba ar afermkrTalebs luarsab an dimitri meoreTa, an kidev sxva mowamis gmirul Tavganwirvas.

isini aravis didebas ar amcroben arc axlo, arc Soreul istoriul manZilze, aravis pirovnul Tu sazogadoebriv ganzomilebas ar kvecaven, isini mxolod TviTon aRematebian yovelgvar zomas.

piriqiT, deda febronias siaxlove mama grigolTan da mis wresTan saSualebas gvaZlevs ramdenadme ukeT davinaxoT maTi sulieri simaRle, radgan erTis saqmeni da madli imis vinaobazec mowmoben, visac is Tavis tol-sworad da metadac miiCnevs.

giorgi merCulis wignis Tavebidan, romelic deda febronias exeba, SeiZleba patara calke wignakis Sekvra, sadac SedarebiT mokled, magram mkafiod da STambeWdavad warmodgenilia es gamoCenili moRvawe. giorgi merCule Tavisi didi matianis farglebSi, romelic did grigol xanZTelsa da mis damamSvenebel mowafeebsa da Tanamosagreebs eZRvneba, erTdroulad wers patara idumal “cxorebas”, sadac deda febroniaze gviyveba. da am “cxoreba”-Si igi iakob curtavelis mimdevrad warmogvidgeba, romelsac, misi winamorbedibiT, gmiri-qalis pirovnebiT aRfrTovaneba, misi sidiadis ganWvretis da gadmocemis unari axasiaTebs.

giorgi merCulis cnobebi deda febronias Sesaxeb kibis safexurebis msgavsad SegviZlia ganvalagoT, sul ufro maRla, miuwvdenel sferoebSi rom avyavarT.

TiTqos sxvaTa Soris gvatyobinebs giorgi, “da esreT iyoo Cveulebaica mis Jamisa winamZRuarTa mamaTai, rameTu Tvinier dedisa febroniaisgan zraxvisa saqme arai xel-yvian” (LV). anu im drois winamZRvari mamebi araviTar saqmes ar wamoiwyebdnen, sanam deda febronias rCevas ar miiRebdnen.

davakvirdeT am cnobas. vin arian es “mis Jamisa winamZRuarni mamani”? esaa TviTon grigol xanZTeli da misi rCeuli mowafeebi, anu saqarTvelos eklesiis istoriaSi udides moRvaweTa krebuli, romelsac mxolod ioane zadaznelisa da ioane mTawmidelis wres Tu SevadarebT. am krebulis warmomadgenlebi cnobilni iyvnen Tavis da momdevno epoqaSi siwmindiT, sibrZniT, winaswarmetyvelebis, kurnebisa da sxva mravali madliT. zemoT ukve moviyvaneT merCulis mier didi zenonis daxasiaTeba, sadac TiToeuli Strixi am moRvawis araCveulebriv madlmosilobaze metyvelebs. magram didi moZRvris grigol xanZTelis bevri sxva mowafec zenons ar Camouvardeboda. yuradRebas ipyrobs giorgi merCulis SeniSvna, romelic xanZTis arqimandritis Tanamosagris “didi matois” saswaulebrivi movlenebiT Semkul gardacvalebaze moTxrobas mosdevs.

“xolo sxvani mowafeni netarisni grigolisni mravalni udidessa (matoize ufro met-.) sazomsa monazonebisasa miwevnul iyvnes, rameTu odesme ixilveboda wmidaTa angelozTa brwyinvaleba gvamTa maTTa Semosili ufrois matoissa” (XL). hoda amisTana RvTis gansakuTrebuli wyalobiT aRniSnul moRvaweTa mTeli jari erT garkveul SemTxvevaSi ki ara, aramed yovelgvari saqmis wamowyebis dros Tavs erTi qalis rCevaze damokidebulad Tvlida.

aseve sxvaTa Soris, gakvriT gvatyobinebs giorgi merCule: “xolo daTagani vinme maxlobelad maTsa warhvlida da esma erTi sityuai, xolo sxvasa verRara ikadra smenad, rameTu wmidaman grigol hrqua netarsa febronias, viTarmed: “rai grqua Sen angelozman?” rameTu RmerTi iyo yovladve maT Soris” (LV).

davakvirdeT am suraTsac. udidesi qarTveli wmindani, “madliTa savse, gansrulebuli sibrZniTa, didi mRdeli da keTilad ganmgebeli moRuawe da udabnoTa qalaq myofeli, zacisa kaci da queyanisa angelozi,..sulierad mamai da winamZRuari da maSenebeli xanZTisa da Satberdisai, orTa keTilTai maT didebulTa monasterTai, romeli eqmna saxe keTilis yovelTa mis Jamisa meudabnoeTa mamaTa” (II) esaubreba erT mravalTagan monastris winamZRvars – moRvawe qals. da es qali ki ar ekiTxeba did moZRvars, aramed didi moZRvari ekiTxeba am qals, ras amboben angelozebi!.. “rameTu RmerTi iyo yovladve maT Soris”, _ askvnis am suraTis aRmwereli. eWvis gareSea. magram aRwerilis Tanaxmad, RmerTi ufro xSirad meres iRumenias mimarTavda angelozebis meSveobiT, da mama grigolma es icoda.

aseTi mTiebi zecisa samyarosa brwyinvida erT dros saqarTveloSi xilulsa amas da ganqarvebadsa mzesa qveSe. mere RvTis nebiT igi didi xniT gaqra Cveni samSoblos da eklesiis amqveyniuri ciskididan. magram mas Semdeg, xiluli Tu uxilavi, is usaTuod im Cinebuli dasis monawile unda gamxdariyo, romelsa saqarTvelos mfarveli angelozebi _ nino, SuSaniki, Tamari da qeTevani Seadgenen.

dekanozi ioseb zeTeiSvili


1. Ts cxovreba, II, Tb., 1959, gv. 25. gverdiT, da ara “samebis meoTxe wevrad”, rogorc komentators esmis (iqve, gv. 658). rac teqstidanac Cans, sadac wm. samebasTan Tamaris “oTxebad” yofna Sedarebulia cecxlSi Cagdebul sam yrmasTan maTgan sruliad gansxvavebuli bunebis matarebeli ieso qristes yofnasTan. sxvaTa Soris, am adgils sasuliero literaturaSi paraleli aqvs erTi mokle moTxrobis saxiT didi antoni megviptelis Sesaxeb, sadac wmindanTa dasis mxilvel bers, gakvirvebuls, rom maT Soris antonis ver xedavs, zeciurma xmam ganumarta, antoni iq ariso, sadac RmerTi.
2. ix. Çåòåèøâèëè È., ïðîò. Çàâåùàíèå Øóøàíèê. «Ñèìâîë», ¹ 45, ññ.268-9.
3. Ìàíñóðîâ, Ñåðãèé, ñâÿùåííèê. Î÷åðêè èç èñòîðèè Öåðêâè. Êëèí, Ôîíä «Õðèñòèàíñêàÿ æèçíü», 2002, ññ. 3- 6, 36.
4. Çåòåèøâèëè, iqve.
5. kol 3, 3.
6. Sdr kol 3, 4.
7. mama grigols mxedvelobaSi hyavs erTi metad codvili da grigolisve mier Tavis droze SeCvenebuli dedakaci, romelic meres monasterSi inaniebda codvas, aqve gardaicvala da, deda febronias gankargulebiT, sxva debTan erTad iqna dakrZaluli, “raiTa didad braleuli igi ubraloTa maT ganamarTlon winaSe qristesa”, magram samjerve uxilavi Zalis mier saerTo akldamidan gadmogdebul iqna.
8. Ι kor 14, 34.
9. deda febronia, SesaZloa, wlovanebiT mama grigolze ufrosi iyo. yovel SemTxvevaSi, misi “friad moxucebuloba”, romlis gamo “SesuenebulTa damarxvasa ver Zal edva mislvai” (LVI), moxsenebulia bevrad adre, vidre mama grigolis “friad gardareulad” dabereba (LXXI).
10. mama grigolis gansakuTrebul siyvarulsa da mowiwebaze aSot kuropalatisadmi mowmobs sityvebi, romliTac grigolma mokluli xelmwife gamoitira (XIII).